Ναμουνγκόνα, Καμπάλα, 21 Ιουλίου 2010
Αγαπητοί μου,
Εδώ στην Καμπάλα πολύ συχνά δεν έχουμε νερό (ως τώρα δεν είχα ποτέ ζεστό νερό). Σπανιότερα, αλλά όχι για πολύ, δεν έχουμε και ρεύμα. Αλλά εδώ και 2,5 μήνες υπάρχει ασύρματο ίντερνετ υψηλών ταχυτήτων σε κάποιες περιοχές της χώρας - κυρίως στην πρωτεύουσα και γύρω από αυτήν. Αρκεί να έχεις 55 Ευρώ για να πάρεις το ασύρματο μόντεμ και τη μηνιαία συνδρομή.
...........
Σήμερα πήγα στο Γκούλου στα βόρεια προς τα σύνορα με το Σουδάν. Η ενορία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ είναι η βορειότερη Ορθόδοξη ενορία της Ουγκάντας. Φύγαμε στις 6 το πρωί με το βανάκι της Μητρόπολης. Είμασταν ο Μητροπολίτης, 4 Έλληνες (οι άλλοι 3 γιατροί), ένας Κενυάτης και 3 ακόμη Ουγκαντέζοι. Η διαδρομή είναι αντίστοιχη με την Αθήνα-Θεσσαλονίκη. Επιστρέψαμε κατά τις 7 το απόγευμα. Περάσαμε μια γέφυρα του Νείλου κοντά στην οποία υπάρχουν πολλοί χιμπατζήδες. Η διαδρομή είναι όλη πράσινη και σχεδόν επίπεδη. Ο δρόμος σχετικά καλός, παντού άσφαλτος, αλλά, αν και μια από τις κυριότερες οδικές αρτηρίες της χώρας, έχει μια λωρίδα ανά κατεύθυνση. Το πήγαινε-έλα αυθημερόν ήταν αρκετά κουραστικό.
Το Γκούλου έπαψε πριν από ένα χρόνο να σπαράσσεται από εμφύλιο πόλεμο και γίνονται προσπάθειες να ξεκινήσουν οι άνθρωποι ξανά τη ζωή τους. Κύριος σκοπός μας να επισκεφθούμε το Γυμνάσιο της ενορίας (Δημοτικό δεν υπάρχει ακόμη) που έχει δύο τάξεις με 120 μαθητές (50 μένουν στο σχολείο) και 7 καθηγητές. Έχουν βρεθεί χρήματα από την Αμερική για να χτιστούν 2 ακόμη αίθουσες διδασκαλίας και μια εργαστηρίου. Δεν υπάρχει νερό. Οι τουαλέτες έχουν απλώς μια τρύπα στο έδαφος από την οποία βγαίνει σμήνος από μύγες και φοβερή δυσοσμία. Τα παιδιά που μένουν στο σχολείο κοιμούνται σε στρώματα αφρολέξ κάτω γιατί δεν υπάρχουν κρεβάτια. Έχουν από ένα μπετόνι με νερό την ημέρα το καθένα για τις ατομικές τους ανάγκες. Σε ένα σκοινί που υπάρχει από άκρου εις άκρο στον τοίχο κρεμούν τα ρούχα τους. Φυσικά ολόκληρη η περιοχή δεν έχει ρεύμα.
Θα αγοράσω αύριο-μεθαύριο, πρώτα ο Θεός, 3-4 σειρές βιβλία κάθε τάξης για τα παιδιά (θα τα δανείζονται εναλλάξ για να διαβάζουν) γιατί δεν έχουν καθόλου βιβλία και αυτό κατεβάζει πολύ το επίπεδο του σχολείου. Θα τους πάρω και μια γραφομηχανή και ένα πολύγραφο. Όλα μαζί θα κοστίσουν περίπου 900 Ευρώ. Μακάρι να είχα και άλλα λεφτά μαζί μου ...
Ωστόσο μη νομίσετε ότι οι άνθρωποι εδώ είναι δυστυχισμένοι.
Είναι πολύ πιο χαρούμενοι από ό,τι στην Ελλάδα. Είναι αμέριμνοι. Δεν τους ενδιαφέρει να κερδίσουν και να πλουτίσουν. Απλώς να μπορέσουν να ζήσουν σήμερα ή το πολύ φέτος.
Αισθάνομαι ότι βρίσκομαι για πρώτη φορά στην Αφρική. Τα 3 προηγούμενα ταξείδια μου με την αφορμή συνεδρίων δεν μου επέτρεψαν να νιώσω και πολλά.
Ο χρόνος περνά χωρίς να το καταλάβω.
Χιλιάδες εικόνες, παρατηρήσεις και σκέψεις.
Τίποτε δεν θα είναι πια για μένα όπως πριν ...
Χαιρετώ
Μάνος
Διάλογος με Δ.
Δ.:
Δεν ξέρω γιατί, αλλά μια δροσερή αύρα με διαπότιζε όσο διάβαζα το e mail σου.
"Ωστόσο μη νομίσετε ότι οι άνθρωποι εδώ είναι δυστυχισμένοι."...
Κάτι μας διαφεύγει φίλε... Κάτι κάνουμε λάθος...
Καμιά φορά αναρωτιέμαι, αφού είναι πιο ευτυχισμένοι, μήπως τους κάνουμε κακό δίνοντάς τους χρήματα; Ή ας το διατυπώσω αλλιώς: Πώς θα τους δώσουμε χρήματα, παιδεία, ανέσεις και τεχνογνωσία χωρίς να τους δηλητηριάσουμε με τη δυστυχισμένη κουλτούρα μας;..
Μάνος:
Δύσκολη απάντηση στην τελευταία σου διερώτηση. Ίσως δε γίνεται. Αλλά μου θυμίζει κάπως το θέμα με αυτούς που θέλουν έναν ιερέα-πνευματικό για να τους λύνει τα προβλήματα γιατί δε θέλουν να δυσκολεύονται με διλήμματα και να σκοτίζονται με αποφάσεις. Και τους λες "φίλε, αυτό που θέλεις δε γίνεται. Πρέπει να ωριμάσεις. Και είναι επώδυνο". Όταν λύσεις τα βασικά θέματα της επιβίωσης, τότε αρχίζουν τα δύσκολα. Θα πρέπει να τους βοηθήσουμε να δοκιμάσουν την ελευθερία που υπάρχει όταν φτάσεις ως αυτό το στάδιο. Κι ας δυστυχήσουν. Αλλά να δυστυχήσουν σαν άνθρωποι. Η συνέχεια μετά την επιστροφή μου στην Ελλάδα από κοντά. Κουβαλώ υλικό για να συζητώ την επόμενη δεκαετία.
Δ.:
Θες να πεις ότι η φτώχια σε περιορίζει έτσι ώστε να σε κρατά ανώριμο κι ευτυχισμένο; Xμμ... Νομίζω πως δεν είναι μόνο αυτό το θέμα. Είμαστε μια αποπροσανατολισμένη κοινωνία. Νομίζω πως θα μπορούσαν να υπάρχουν πλούσιες χώρες με λιγότερο δυστυχισμένη κουλτούρα. Εγώ νιώθω μέσα μου π.χ. την εμμονή της παραγωγής και την ροπή προς περιττή κατανάλωση, την ικανοποίηση ανύπαρκτων ή τεχνητών αναγκών, και την απώλεια προσανατολισμού ως προς το τι έχει αξία τελικά.
Αλλά θα τα πούμε κι από κοντά.
Ναμουνγκόνα, Καμπάλα, 30 Ιουλίου 2010
Αγαπητοί φίλοι και συγγενείς,
Από χτες δεν έχουμε ρεύμα στο λόφο της Ναμουνγκόνα γιατί εξερράγη ένας μετασχηματιστής. Άγνωστο πότε θα αποκατασταθεί η ζημιά.
Βρήκα τρόπο να φορτίσω κάπως τη μπαταρία του υπολογιστή αλλά έχω μόνο 20 λεπτά να γράψω το μύνημα γι αυτό θα τελειώσει κάπως απότομα.
Παρακαλώ πολύ μπείτε ξανά στο http://www.ugandamanos2010.blogspot.com/
Ίσως είναι το σπουδαότερο έργο μου εδώ. Ιδιαίτερα δείτε τις φωτογραφίες και τα σχόλια στα 2 σχολεία, το Γυμνάσιο και το Δημοτικό κάνοντας κλικ στο πλάι δεξιά.
Την περαμένη Παρασκευή περιφερόμενος σαν την άδικη κατάρα στα στενά της Καμπάλα προσπαθώντας να αγοράσω βιβλία και άλλα πράγματα για τα παιδιά του Γκούλου στα βόρεια βρέθηκα στη δύσκολη θέση να μου έχουν κλέψει το κινητό και τα κλειδιά του δωματίου. Με περιπέτειες βρέθηκε ένα κλειδί και μπήκα από την πίσω πόρτα. Τώρα είμαι σε άλλο δωμάτιο και έχω άλλο αριθμό κινητού.
Αγόρασα τα βιβλία και μάλλον αύριο Παρασκευή θα τα δώσω.
Το Σάββατο που πέρασε βρέθηκα στο Γουακίσο σε βάφτιση 75 ατόμων, από μωρά μέχρι ενήλικες. Η όλη διαδικασία κράτησε 7 ώρες.
Έχω μάθει απ΄ έξω το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας. Συζητώ συνεχώς με νέους για υποτροφίες για να σπουδάσουν στο Πανεπιστήμιο εδώ στην Ουγκάντα. Σκέπτομαι να δημιουργηθεί ένα σχετικό Fund όταν γυρίσω.
Έχω γεμίσει εικόνες και παραστάσεις. Ποτέ στα τελευταία χρόνια δεν ήταν τόσο γεμάτη η ζωή μου όσο αυτές τις 2 βδομάδες εδώ.
Βρέχει συνέχεια και έχει από 18 έως 24 βαθμούς. Όλη σχεδόν η χώρα είναι ένα οροπέδιο στα 1100 μέτρα. Η Καμπάλα έχει 1200 χιλιοστόμετρα βροχής, 3 φορές πάνω από την Αθήνα. Η χώρα όλη καταπράσινη.
Το κυκλοφοριακό χάος απίστευτο. Σήμερα έφαγα 5-6 ώρες καθηλωμένος στην κίνηση.
Αγόρασα ένα φωτοβολταϊκό σύστημα για τον νέο κοιτώνα των αγοριών Γυμνασίου του Κατέντε, που έχεi διευθυντή τον Κακάντε, για να έχουν φως τα παιδιά το βράδυ και να διαβάζουν. Μπήκα στον παλιό κοιτώνα που ακόμα στεγάζονται τα παιδιά. Απίστευτη μπόχα. 45 παιδιά σε 40 τετραγωνικά σε διπλά και τριπλά κρεβάτια με τα ρούχα τους να κρέμονται από το ταβάνι.
Πόση λάσπη ως το Κατέντε και ακόμα τώρα αρχίζει η δεύτερη περίοδος των βροχών. Νόμιζα ότι οπωσδήποτε θα κολλήσουμε.
Μπήκα στην εκκλησία. Το θέαμα και η μυρωδιά αποκρουστική. Είχαν βάλει φάρμακο για τις νυχτερίδες που μπαίνουν σε πολλούς ναούς από τη σκεπή και κάνουν ζημιές. Ένα τεράστιο πλήθος νεκρών νυχτερίδων στο πάτωμα.
Αλλά πόση τεράστια καταπράσινη γη έχει αυτό το σχολείο. Τεράστιες προοπτικές υγιούς ανάπτυξης όπως σε όλη τη χώρα. Αλλά αναξιοποίητες.
Βαρέθηκα όλοι να με φωνάζουν μζούνγκου και να προσπαθούν να με κοροϊδέψουν.
Αυτή η νοοτροπία να τα περιμένουν όλα από τους άλλους ανυπόφορη.
Οπωσδήποτε υπάρχει σαφής ρατσισμός κατά των λευκών.
Πολύ ενδιαφέρον που το γεύομαι.
Τα μικρά παιδιά που είναι πιο θαρραλέα, με αγγίζουν λένε μζούνγκου και γελάνε.
Ίσως είμαι πολύ πιεσμένος και όσα γράφω σήμερα δεν αποδίδουν όσα αισθάνομαι γενικά. Υπάρχουν και πολλά θετικά, που αυτή τη στιγμή δυσκολεύομαι να τα δω.
Κλείνω τώρα, γιατί η μπαταρία μου τελειώνει. Ίσως το φως των κεριών με κάνει να σκεφτώ πιο ρομαντικά.
Μάνος
Από απάντηση σε ένα μήνυμα στις 5 Αυγούστου
Καλή η Ουγκάντα, αλλά καλή κι η Ελλάδα.
'Η γενικότερα: καλή η Αφρική, αλλά καλή και η Ευρώπη.
Γιατί εδώ διαπιστώνεις και τι ενώνει την Ευρώπη. Ποια τα κοινά της στοιχεία. Παραδείγματος χάριν, η μακραίωνη παράδοση γραπτού λόγου. Διάβασα ένα μικρό διήγημα που έστειλε ηλεκτρονικά ο κ. Κουσαθανάς και αποσπάσματα από ένα διήγημα του Παπαδιαμάντη που είχε το site της Ναυτεμπορικής. Τα απήλαυσα. Εδώ δεν υπάρχουν αυτά. Ευτυχώς που έχω το internet. Εξ αιτίας του, ευτυχώς ή δυστυχώς, δεν έφυγα ποτέ ολοκληρωτικά από την Ελλάδα.
Ναμουνγκόνα, Καμπάλα 8 Αυγούστου 2010
Αγαπητοί μου φίλοι και συγγενείς,
Οι μέρες μου στην Ουγκάντα βαίνουν προς την ολοκλήρωσή τους.
Σε 3 βράδυα από τώρα θα βρίσκομαι, πρώτα ο Θεός, στην πατρώα γη της Αθήνας.
Αναλογίζομαι πώς πέρασαν 3,5 βδομάδες εδώ. Σαν το νερό του Νείλου. Ξεκινά από τη Ρουάντα και την Τανζανία, χύνεται στη λίμνη Βικτώρια, συνεχίζει την πορεία του μέσα από την Ουγκάντα μέχρι τη λίμνη Τσιόγκο κι από κει στη λίμνη Αλβέρτου στα σύνορα Ουγκάντας – Κογκό. Παίρνει το όνομα Λευκός Νείλος και φθάνει στο Σουδάν όπου τα νερά του συμβάλλουν κοντά στη Χαρτούμ με τα νερά του Γαλάζιου Νείλου, που πηγάζει από τα υψίπεδα της Αιθιοπίας, και από κει πορεύονται μαζί στο μακρύ ταξείδι τους μέσα από την Αίγυπτο, το μεγάλο φράγμα του Ασουάν και το Κάιρο, για να καταλήξουν τελικά στη Μεσόγειο. Η ρους του αλλού ήρεμος και αλλού ορμητικός, αλλού πλατύς και αλλού στενός και βαθύς. Σαν τη ζωή μας.
Τώρα που γράφω για το Νείλο θυμάμαι τον αφρικάνικο μύθο που είπε ο π. Ιωάννης Κιμπούκα για να με καλωσορίσει στην ενορία του Αγίου Σίλα, Καλαγκαλά. «Οι πρόγονοί μας, οι παππούδες μας, ακολούθησαν το Νείλο και έφτασαν μέχρι τη Μεσόγειο. Αλλά τους φάνηκε παγωμένη και φοβήθηκαν να τη διασχίσουν. Ακούμπησαν στα νερά της μόνο τα πόδια και τα χέρια τους από κάτω και γι αυτό έγιναν άσπρα. Μετά επέστρεψαν στον τόπο τους. Αντίθετα, οι δικοί σας πρόγονοι, ήταν πιο τολμηροί. Έφτασαν στη Μεσόγειο, την πέρασαν και βγήκαν στην Ευρώπη. Αλλά καθώς βούτηξαν στη Μεσόγειο άσπρισαν σε όλο τους το σώμα. Γι αυτό και είστε λευκοί.»
Ως τώρα με τα χρήματα (που φθάνουν συνολικά τα 5.000 Ευρώ) που κάποιοι από σας μου έδωσαν συμμετείχαμε στα έξοδα για τις 75 βαπτίσεις στο Γουακίσο, για την αγορά και αποστολή βιβλίων στο Γκούλου, για την αγορά και εγκατάσταση ενός μικρού φωτοβολταϊκού στο Κατέντε, για την ενίσχυση με υλικά που μετέφερα από την Ελλάδα ή αγοράστηκαν εδώ του εργαστηρίου Φυσικής-Χημείας-Βιολογίας στο Μόντε και για την αγορά μιας αντλίας προώθησης νερού από βάθος 80 μέτρων στο Μόντε.
Αύριο το πρωί θα πάω στο Κούμι. Θα περάσουν να με πάρουν στις 5 τα ξημερώματα. Έχω ακούσει από όλους ότι είναι η περιοχή με τα περισσότερα προβλήματα από όσες έχω επισκεφθεί. Θα αγοράσουμε από το δρόμο κάποια σακιά με τρόφιμα για να τα μοιράσουμε στους ανθρώπους. Θα τους δώσω και τα περισσότερα από τα πράγματά μου με τα οποία ήρθα εδώ. Αν περισσέψουν λίγα χρήματα θα τα δώσω την Τρίτη το πρωί σε ένα ορφανό παιδί από τα σχολεία στην Ντεγκέα που έχει περάσει εδώ και ενάμιση χρόνο στο Πανεπιστήμιο, αλλά δεν έχει τα λεφτά να εγγραφεί. Έτσι, πρώτα ο Θεός, θα γυρίσω απαλλαγμένος από τα περισσότερα από όσα με βάραιναν κατά το ταξείδι της έλευσής μου εδώ.
Οι τελευταίες 9 μέρες ήταν πολύ πιεστικές. Προσπαθώ καιρό τώρα να καθίσω να γράψω και δεν προλαβαίνω. Πέφτω να κοιμηθώ χωρίς να το καταλάβω. Θα σας αναφέρω μερικά μεμονωμένα περιστατικά και σκέψεις, όπως μου έρχονται στο μυαλό.
Πολύ με προβλημάτισε από την αρχή που ήρθα εδώ η προτροπή του Βασίλη, που ζει στο Βόλο, να προσπαθήσω να απαλλαγώ από τις σκέψεις, τις κρίσεις και τους στόχους μου και να μπω στο πετσί των ανθρώπων, να τους καταλάβω ώστε να μπορέσω να τους βοηθήσω καλύτερα. Ο βαθμός στον οποίο το πέτυχα πιστεύω πως είναι κάπως πάνω από ελάχιστος, αλλά σαφώς πολύ περιορισμένος.
Την καθημερινότητα του μέσου ανθρώπου δεν τη μοιράστηκα γιατί οι συνθήκες υπό τις οποίες έζησα τον περισσότερο καιρό και τα μέσα που διέθετα ήταν εμφανώς ανώτερα από τα δικά τους. Γενικά, το συγκρότημα της Μητρόπολης εδώ στη Ναμουγκόνα είναι ένα ωραίο και ήσυχο μέρος για να ζει κανείς.
Εκείνο που σίγουρα δεν θα μπορέσω ποτέ να μοιραστώ είναι ο τρόπος με τον οποίο βλέπουν οι ντόπιοι τον κόσμο, τα όνειρα, οι καϋμοί και οι προσδοκίες τους.
Το περασμένο Σάββατο το μεσημέρι ήταν από τις ελάχιστες φορές που έφαγα μόνος. Κάθισα στη μεγάλη τραπεζαρία αργά, γύρω στις 4. Άνοιξα τις κουρτίνες κι έτσι φαινόταν απ’ έξω ο καταπράσινος περίβολος του τόπου διαμονής μου. Πήρα μαζί μου και τη βιογραφία του μακαριστού π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ, που εδώ και μήνες μου είχε χαρίσει ο π. Θεμιστοκλής στην Κέρκυρα. Διάβαζα αρκετά και έτρωγα και λίγο. Ο καιρός δεν ήταν ζεστός, αλλά η μέρα ηλιόλουστη. Το φως του απογεύματος σε 3 ώρες θα αντικαθίστατο από το σκοτάδι και έτσι χωρίς να είναι εκτυφλωτικό, ήταν αρκετό και απαλό, ξεκούραστο στα μάτια. Απ’ έξω ακούγονταν ακαθόριστες παιδικές φωνές, που πρόδιδαν την αίσθηση της σχόλης που είχε μόλις αρχίσει. Ευχάριστη και διακριτική υπόκρουση, κατάλληλη για διάβασμα. Βυθίστηκα στο βιβλίο. Περιγραφόταν τα χρόνια του π. Γεωργίου στο Παρίσι περίπου από το ’25 μέχρι τον δεύτερο πόλεμο. Αναφερόταν ιδιαίτερα το Θεολογικό Ινστιτούτο του Αγίου Σεργίου, στο οποίο ο π. Ευλόγιος Μπεν σπουδάζει και ζει και το είχαμε μνημονεύσει αρκετά τις τελευταίες μέρες. Τα ορθόδοξα κατατόπια της παρισινής ρωσικής διασποράς μού είναι οικεία, όπως και η ιστορία της. Για μια στιγμή, καθώς σήκωσα το βλέμμα από το βιβλίο συνειδητοποίησα ότι αισθανόμουν ότι βρισκόμουν στο Παρίσι. Παρά την έκπληξη που και ο ίδιος ένιωσα, το αίσθημα συνέχισε το ίδιο έντονο και συνοδεύτηκε από τις μνήμες μου από αυτό τον τόπο.
Πάνω από το μισό από αυτό που βλέπουμε γύρω μας είναι αυτό που κουβαλάμε στο μυαλό και στην καρδιά μας. Και αυτό δεν αλλάζει.
Μόνο που τώρα πια γυρίζοντας από την Ουγκάντα, μετά από σχεδόν ένα μήνα, θα την κουβαλώ κι αυτήν μέσα μου και θα έχει αλλάξει ριζικά η ματιά με την οποία βλέπω το δικό μου τόπο και τον κόσμο του. Κι ίσως σιγά-σιγά, αν ξαναέρθω εδώ, ν’ αρχίσω να νιώθω περισσότερα από τούτο τον τόπο. Να συνηθίσω τη σκούρα καφέ όψη της υγρής ή στεγνωμένης λάσπης στους δρόμους του και να μη μ’ ενοχλεί. Να καταλάβω τι ωθεί εκατομμύρια ανθρώπους να «ανοίγουν» μια τρύπα 5 τετραγωνικών καλυμμένη με λαμαρίνες, να την αποκαλούν μπίζνες και να περνούν ατελείωτες ώρες από τη ζωή τους μέσα σ’ αυτήν, χωρίς μάλιστα επί μεγάλα διαστήματα κάποιος να διακόπτει το ρεμβασμό τους. Να υποψιαστώ γιατί ενώ η άγνοιά τους για οποιοδήποτε θεολογικό ζήτημα είναι εξ ίσου κραυγαλέα με την ανυπαρξία του ενδιαφέροντος ή της δυνατότητάς τους να μάθουν γι αυτό, ο τρόπος με τον οποίο από μικρά παιδιά ψάλλουν όλοι μαζί επί ώρες στην εκκλησία σε κάνει να νιώθεις ότι έχουν κάποια αλλιώτικη, απροσδιόριστη με το εργαλείο της δικής μας νόησης, σχέση με το Θεό.
Πάντως υπάρχει κάτι που ήδη καταλαβαίνω καλά. Είναι το γιατί την Πέμπτη το απόγευμα που πήγαμε με την Έφη να παίξουμε βόλεϊ με τα παιδιά του Λυκείου εδώ δίπλα στο Τσούα Β’, εκατοντάδες ζευγάρια μάτια μάς κοιτούσαν επίμονα, τουλάχιστον για αρκετή από τη μιάμιση ώρα που έπαιξα εγώ εκεί. Τι να γύρευε ο ευτραφής φαλακρός μεσήλικας μ(ου)ζούνγκου εκεί στο «γήπεδο» βόλεϊ (πιο ανώμαλο, με κατωφέρειες, χαλίκια εδώ και γλιστερό γρασίδι εκεί δεν θα φανταζόμουν ποτέ), όταν οι ίδιοι οι καθηγητές και οι καθηγήτριές τους δεν θα πήγαιναν ποτέ σ’ αυτό, καθώς ίσως τα καθαρά καλοσιδερωμένα πουκάμισα, οι γραβάτες και τα φουστάνια τους δεν θα το επέτρεπαν. Η απάντηση είναι όμοια με το γιατί την Παρασκευή το πρωί που πήγαμε με τον π. Αντώνιο σε ένα μύλο καλαμποκιού καμμιά 50 χιλιόμετρα έξω από την Καμπάλα, ένα μωρό, η Μαρία, έβαλε τα κλάματα μόλις με αντίκρυσε έχοντας κατατρομάξει που είδε ένα μ(ου)ζούνγκου. «Αχ Μαρία, πότε θα μάθεις να μην τρομάζεις όταν βλέπεις μ(ου)ζούνγκου», της είπαν. Μετά από ώρα ο π. Αντώνιος, που στεκόταν δίπλα μου, την κάλεσε να της δώσει μια μπανάνα. «Να δούμε θα ‘ρθεί.» μου είπε. Ήρθε διστακτικά, πήρε τη μπανάνα και έφυγε τρέχοντας με τον αστείο τρόπο του παιδιού που μόλις έχει μάθει να παρπατά.
Ο άνθρωπος ενστικτωδώς θεωρεί φυσιολογικό αυτό που τον χαρακτηρίζει, είτε εκείνον προσωπικά είτε τις ευρύτερες ομάδες (οικογένεια, γειτονιά, πόλη, φυλή, λαός, θρησκεία) στις οποίες ανήκει. Ό,τι αποκλίνει σημαντικά από αυτό του προκαλεί φόβο, απέχθεια, δέος, φθόνο ή περιφρόνηση. Όσο έρχεται σε επαφή με το διαφορετικό, μορφώνεται και σκέπτεται, αυτές οι αντιδράσεις αμβλύνονται. Αλλά δεν εξαφανίζονται εντελώς ποτέ. Και ούτε κι αυτό θ’ αλλάξει.
Θα μπορούσα (και θα ήθελα) να γράφω ασταμάτητα για μέρες, αλλά πρέπει να κοιμηθώ, έστω και λίγο. Τα υπόλοιπα όταν επιτρέψει ο χρόνος.
Σας χαιρετώ
Μάνος
Τελευταίο από Ουγκάντα, 10 Αυγούστου 2010
Αγαπητοί μου,
ως συνήθως λίγο πριν το τέλος έχουν σωρευθεί πολλά να γίνουν και ο χρόνος δεν φτάνει. Η πίεσή μου προς την αφρικάνικη ραστώνη και τη συνεχή ανακατανομή προτεραιοτήτων και σχεδίων έχει φθάσει στα όριά της.
Αναλογίζομαι τι ήταν διαφορετικό από ό,τι στην Ελλάδα στην καθημερινότητα των 4 εβδομάδων της εδώ παραμονής μου. Επιγραμματικά:
- Δεν είδα ποτέ τηλεόραση (που έτσι κι αλλιώς και στην Ελλάδα βλέπω ελάχιστα).
- Δεν άκουσα ραδιόφωνο (Αυτό το συνηθίζω στην Ελλάδα, αλλά εδώ μόλις τώρα θυμήθηκα ότι υπάρχει).
- Δεν είδα κανέναν άνθρωπο να καπνίζει εκτός από έναν Έλληνα. Μου φαίνεται ότι αυτή η αλλαγή θα μου φανεί αστεία όταν γυρίσω.
- ΄Ισως αστείο θα μου φανεί και που οι περισσότεροι γύρω μου θα είναι λευκοί αντί για μαύροι.
- Πολύ παράξενη θα είναι κι η κατάξερη αυτή την εποχή Μύκονος σε σχέση με το εδώ πάντοτε και παντού καταπράσινο τοπίο και τις συνεχείς βροχές.
- Παράξενοι θα μου φανούν και οι κάδοι σκουπιδιών, καθώς εδώ απουσιάζουν παντελώς και οι άνθρωποι πετούν τα σκουπίδια όπου βρουν (αλλά παράγουν πολύ λιγότερα σκουπίδια από ό,τι στην Ελλάδα, κυρίως λόγω της εξαιρετικά λιτής τροφής τους.)
- Θα μου φανεί ότι στην Ελλάδα οδηγούμε τηρώντας πιστά τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (και θα πιάσω τιμόνι μετά από ένα μήνα). Η θάλασσα, η αναρχία και η θρασύτητα των ματάτου στους δρόμους θα είναι ο εφιάλτης μου, που ευτυχώς δεν θα ζω. Επίσης, στην αρχή θα πρέπει να ξανασυνηθίσω ότι οδηγούμε από αριστερά, αντίθετα με το από δεξιά αγγλικό σύστημα που έχουν εδώ.
- Θα πίνω από ποτήρι (αυτό πρέπει να κάνω προσπάθεια να το ξανασυνηθίσω μη μου μείνει η "κακιά" συνήθεια να πίνω από το μπουκάλι, κάτι απαραίτητο εδώ αφού το ποτήρι θα ήταν πιθανή πηγή μικροβίων).
- Μου φαίνεται ότι όταν βρεθώ σε τραπέζι με περισσότερα από 5 είδη φαγητού (περιλαμβανόμενου του ψωμιού, της σαλάτας και του φρούτου ή γλυκού) θα μπερδευτώ εντελώς από την ελληνική υπερβολή.
- Θα μου λείψουν πάρα πολύ τα 3 τακτικά γεύματα που είχα κάθε μέρα εδώ σχεδόν πάντα με συνδαιτυμόνες και οι πολύ ενδιαφέρουσες και χωρίς πίεση χρόνου συζητήσεις που συνόδευαν κάθε ένα από αυτά. (Πιθανότατα η κυριότερη διαφορά της εδώ ζωής μου και ένας βασικότατος λόγος για τον οποίο πέρασα πολύ καλά στην Ουγκάντα).
- Θα πάψω να συζητώ συνεχώς στα Αγγλικά.
- Θα πάψω να έχω πάνω μου εκατοντάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια, όπως συνέβαινε εδώ, με τις σχεδόν 3.000 σελίνια που αξίζει κάθε Ευρώ.
- Επίσης, αν μου σπάσουν τα γυαλιά ηλίου μου, όπως μου συνέβη εδώ, δεν θα βρώ να τα αντικαταστήσω με 2,8 Ευρώ όπως εδώ.
- Δεν θα μου λείψουν οι ένοπλοι στρατιώτες, που συχνά πυκνά αντικρύζεις στους δρόμους.
- Το σπίτι που θα ζω θα είναι μεγαλύτερο από τα 15 τετραγωνικά του εδώ δωματίου μου.
- Δεν θα νιώθω χαρά και ευγνωμοσύνη, όπως εδώ, όποτε έχει ρεύμα (που πάντως είχαμε στο 80% των ωρών).
- Δεν θα έχω συνεχώς το αίσθημα ότι προσπαθούν να με ξεγελάσουν και με βλέπουν σαν έναν που έχει λεφτά και οφείλει να τους βοηθήσει.
- Θα με παραξενέψει που δεν θα υπάρχουν χιλιάδες παιδιά παντού στους δρόμους, όπως εδώ.
- Θα μου φανούν βαρετές οι μακρόσυρτες πομπώδεις ψαλμωδίες κάποιων ψαλτών μας, θα μου λείψει η καθολική συμμετοχή των πιστών στην εκκλησία, και θα με μελαγχολήσει το πολύ μεγάλο ποσοστό των γερόντων στο εκκλησίασμα στην Ελλάδα.
- Δεν θα σταματούν στο πρώτο βενζινάδικο που βλέπουν μπροστά τους όποτε μπαίνω σε αυτοκίνητο, λέγοντας πως τους τέλειωσε η βενζίνη και ζητώντας μου να πληρώσω.
- Θα πάψω να πλένω τα ρούχα μου αποκλειστικά με το χέρι και δεν θα φορώ συνέχεια τα ίδια όπως εδώ. (Βέβαια αυτά τα ίδια δεν θα τα ξαναφορέσω πια γιατί τα έδωσα.)
- Θα πάψω να παίρνω ένα malarone τη μέρα για τη μαλάρια.
- Δεν θα με φωνάζουν πια στο δρόμο μζούνγκου, ούτε τα πιο τολμηρά απ' τα παιδιά θα με αγγίζουν γαι να βεβαιωθούν ότι είμαι αληθινός, αλλά και δεν θα αισθάνομαι τόσο ξεχωριστός όπως εδώ.
- Δεν θα σκέφτομαι συνεχώς πώς θα βοηθήσω τους συνανθρώπους μου. Ή μάλλον η πρόκληση είναι να συνεχίσω να το κάνω, έστω και σε μικρότερο βαθμό...
Χαίρομαι πάρα πολύ που βρέθηκα εδώ σ' αυτό τον τόπο, που θα βλέπω πλέον τον κόσμο διαφορετικά, που ήρθα σε επαφή με μια πιο απλή και φυσική προσέγγιση της ζωής, που έκανα καινούριους φίλους, με τους οποίους με συνδέουν πλέον πολλά, που μπόρεσα κάπως να βοηθήσω μερικούς ανθρώπους, που δεν ξεδιάλυνα κανέναν από τους προβληματισμούς για το μέλλον μου, με τους οποίους ήρθα από την Ελλάδα, αλλά αντίθετα πρόσθεσα νέους, που συνειδητοποίησα ακόμα καλύτερα πως ο σκοπός και οι μηχανισμοί τούτου του κόσμου θα παραμείνουν για πάντα ακατάληπτοι για το γένος των ανθρώπων, χαίρομαι που παρά τις τεράστιες δυσκολίες και τις απογοητεύσεις, για κάποιο ανεξήγητο λόγο, νιώθω ότι θα ξανάρθω.
Χαίρομαι πάρα πολύ και που θα γυρίσω στον τόπο μου, που έχει διαφορετικές εποχές, με κρύο και ζέστη, με μικρές και μεγάλες μέρες, με διαφορετικά χρώματα και ψυχολογίες, με θάλασσες και βουνά, με διαφορετικές κάθε εποχή καλλιέργειες, με μακραίωνη γραπτή παράδοση, με ποίηση και λογοτεχνία, με προβλήματα που ονομάζει οικονομικά γιατί έχει ξεχάσει τι στην πραγματικότητα αυτό σημαίνει, με κάποιους ανθρώπους (αρκετοί είναι και φίλοι μου) που έχουν αναλυτική και πολύπλοκη σκέψη κι ας τους κάνει αυτό συχνά περισσότερο από όσο πρέπει αγχωμένους.
Τα δώρα κι οι κατάρες μας είναι οι δύο όψεις του αυτού νομίσματος, του νομίσματος της ζωής μας, με το οποίο καλούμαστε να πορευτούμε.
Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν.
Μάνος
